Trade with Pakistan has reached the point of similar action: One by one blackout time has passed! Professor Masoud, September 28, 2024, 1403 AD.

1- نیمه اول سال 2024 میلادی بدترین حالت تجارت میان افغانستان و پاکستان را نشانی می کند . در این زمان ما شاهد کاهش 1،08 ملیارد دالر راد دردوران تجاری کشور هستیم ، که می تواند نشان دهنده یک سیر نزولی نگران کننده را نشان دهد . در شش ماه اول این سال صادرات افغانستان به پاکستان 31% کاهش را در صادرات کالا های صادراتی غیر ذعال سنک که کاهش 329 ملیون دالر را نشان می سازد ثبت نمود که نازل حد صادرات در سالیان دراز است .

2- واردات پاکستان نیز به افغانستان سیر نزولی پیمود و رقم 752 ملیون دالر را نشانی کرد . در ظاهر امر این زمان را می توان مثبت تلقی کرد و چنان پنداشت که دوران و کاهش دوران تجاری با پاکستان می تواند برای اقتصاد کشور بهتر باشد ولی زمان را در نظر گرفتن تحلیل دگرگونه می آید . کاهش صادرات 329 میلون دالر به پاکستان معنی عدم فروش این مقدار کالا و از دست دادن مارکیت برای چنین کالا های است که ضرر را متوجه تولید کننده کشور ما می سازد که بدون داشتن و یا نشانی کردن بازار الترناتیف برای سکتور تجارت کشور بسار ساده نیست . پرسش اینجاست که چرا چنین شد و علت ها در کجا بوده است ؟

4-علت های کاهش دوران تجاری کشور با پاکستان :

• مسدود کردن بنادر پاکستان از جانب دولت آن کشور برای 103 مین بار و ضرر به مقدار 103 ملیارد دالر به جانب افغانستان . در این مورد می خواهم روشن سازم که با ایجاد چنین ممانعت های و افزایش مصارف تجار و سوداگران تجار تنها از دید زمان میتوانند صدمه ببینند و بس . تجار افغانستان بعداز بازشدن بنادر پاکستانی و وارد کردن کالا ها به مارکیت های افغانستان ، قیمت ها را به اندازه مصارف فزایش یافته از سبب بندش بنادر بالای قمیت ها افزود نموده و عرضه می نمایند که خریداران مارکیت کشور با خریداری این کالا ها با قمیت بلند تر ، در حقیقت مصارف داده شده تجار را جبران می کنند این می رساند که ضرر را نه تجار بل این مردم افغانستان است که متقبل می شوند . این می رساند که در حقیقت امر دولت پاکستان برای یکصدو سومین بار مبلغ بالاتر از 103 ملیارد دالر را به مردم افغانستان ضرر رسانیده است .
• افزایش مالیات . افزایش مالیات جانب پاکستان نیز می تواند یکی از علت ها و سبب های بزرگ چنین امری باشد . در این مورد پاکستان خلاف دستورالعمل های سازمان تجارت جهانی WTO عمل کرده و تمامی قوانین را بن المللی را زیر پا میکند که در جایش به آن می پردازم .
• دولت پاکستان نمی دانم با کدام شیوه سیاسی اقتصادی 228 قلم کالا های تجاری افغانستان را ممنوع اعلام نموده است و این 228 قلم کالا های تجاری کشور نمی تواند داخل پاکستان شود . من این مطلب را دیکی از مططالب نوشته شده افشا نمودم .

5- آیا افغانستان می تواند در سطح جهانی کاری کند ؟

بلی در این مورد افغانسان وسایل را سراغ داردکه می تواند بخوبی مانع چنین کاری شود . این وسایل کدام ها اند :

• کنوانیسون کشور های محاط به خشکه که راه بحری ندارند . بر اساس این کنوانسیون هیچ کشوری نمی تواند کار های مسدود کننده را در برابر کشور یکه محاط به خشکه است با داشتن هرگونه روابط سیاسی خوب ویا بد اعمال نماید . هرحرکت این چنین مغایر تمام اصول ملل متحد پنداشته می شود .
• توافقنامه APTTA که میان افغانستان و پاکستان به امضا رسیده است ، تمامی مواد این موافقتنامه حاکی از مصونیت تجارت دو کشور از گزند ها است . ولی پاکستان تا هنوز یکبار هم چنین نگرده است و گویا که هیچ توافقنامه میان ایندو کشور وجود ندارد . بر اساس این توافقنامه افغانستان را اجازه می دهد تا از بنادر پاکستان برای دسترسی به کالا های وارداتی و صادراتی خود استفاده کند و پاکستان نیز اجازه دارد از خاک افغانستان برای دسترسی به بازار های آسیای میانه استفاده برد . هدف این توفقنامه عبارت از کاهش دشواری های مرزی و ترانیزیتی استفاده برند
• سازمان ECO سازمان ایکو تمامی ده کشور را مکلف می داند تا برای رشد و توسعه یکدیگر همکاری نموده و از اتخاذ چنین سیاست های اجتناب کنند
• سازمان SAARC سازمان سارک که یک سازمان کشور های جنوب آسیا اند نیز کشور های عضو را از اتخاذ چنین سیاست های در برابر همدیگر ممنوع نمودهاست ولی پاکستان در این سازمان نیز حرکت خلاف را انجام می دهد .
• سازمان WTO که یکی از معتبر ترین سازمان ها در پهلوی بانک جهانی و صندوق وجهی بین المللی است با روشنی کامل خلاف چنین حرکات است بخصوصدر مورد بلند بردن تعرف های حمایوی گمرکی که به ضرر کشئور های دیگر باشد .
• با ستفاده از این سازمان ها می توان به آسانی بر پاکستان فشار وارد آورد تا از این سیاست ها خوداری کنند .

6- آیا راه های بدیل وجود دارد که مسیر تجارت افغانستان و پاکستان را تغییر و یا کاهش داد ؟

• راه یک کمربند یک راه BR : این راه که شما دریای امو می گذرد ئ چنین را با 144 کشور وصل می کند می تواند افغانستان را با دورترین کشور ها وصل کند . ما می توانیم با آسانی با اینراه بپیوندیم با وجودیکه می دانم پاکستان با چین روابط استراتیژیک دارد ؛ ولی منافع ملی چین برای چین اولویت دارد.
• راه لاجورد Lapis Lazuli Corridor h این راه یک دهلیز تجاری ترانزیتی است که افغانستان از طریق تورکمنستان به بحیره کسپین و از آنجا به آذربایجان گرجستان و ترکیه به مدیترانه واروپا وصل می کند . آغاز این راه از هرات افغانستان آغاز شده و به ترکیه وصل و از آنجا به اروپا می رود . از این راه میتوان به روسه از طریق بحیره کسپین و قزاقستان نیز وصل شد . akhan Corridor این جاده حیانی در ولایت بدخشان افغانستان بین پاکستان ، چین و افغانستان قراد دارد و با ساخت آن می توان شرق اسیا را به شرق میانه و آسیای میانه از طریق چین و ایران و کشور های ازبیکستان و تورکمینستان وصل کرد . ولی برای ساخت آن زیر ساخت های زیادی در کار است که باید انجام داد .ارطریق راه لاچورد که فاصله 1200 – 2600 کیلومتر را طی می کند کالا های افغانستان به سواحل اروپا می رسد
• چاه بهار Chabahar یک بندر استراتیژیک در جنوب شرقی ایران در سواحل دریای عمان است و به عنوان یکی از مهم ترین بنادر برای تجارت و حمل ونقل منطقه شناخته می شود .
• واکنش ها داخلی در این مورد : می تواند :
• – حمایت اقتصادی تاجران نسبت کاهش وابستگی از پاکستان .
• ایجاد و تنوع بخشی بازار ها
• از بین رفتن چالش های زیر ساختی و موچوجودیت زیر ساخت های بهتر در راه لاجورد

واکنش های خارجی :

• پاکستان واکنش منفی نشان خواهد داد برای اینکه برای اولین بار مواجه به چنین حرکت معقول تجاری افغانسنان می شود
• -ایران از این برخورد حتما در صدد پیشکش کردن شرایط مساعد تری بندر چاه بهار خواهد شد .
• هند از این امر استقبال برزگ خواهد کرد .
• کشور های آسیای میانه برخورد با احتیاط را انجام خواهد داد .

7-مارکیت های بدیل برای پاکستان کدام ها می توانند باشند ؟

• ازبیکستان :Uzbekistan مارکیت های اوزبیکستان می توانند بدیل خوبی باشند ولی ازبیک ها در پی سیاست های بزرگتری اند که شاید برای سیاست های ایشان با پاکستان نخواهند مارکیت های ایشان بدیل مارکیت های پاکستان قرار گیرد .
• تورکمینستان Turkmenistan: یکی از خوبترین هاست ولی؛ سطح مصرف در این کشور نسبت کم بودن تقاضای موثر برای کالا های افغانستان بسنده نیست . ولی می تواند جذب کننده یک قسمت از کالا های تولید شده زراعتی افغانستان باشد .
• قزاقستان Kazahstan : قزاقستان می تواند یکی از بهترین الترنتیف های بازار پاکستان بخصوص در قسمت غله باشد این کشور با علاقمندی به بازار های افغانستان نگرشی مثبت دارد افغانستان می تواند از این نگرش استفاده بزرگ کند .
• هند :India پارتنر تاریخی و سنتی و عنعنوی کشور بشمار می رود . هند از دیر زمان است که سهولت گمرکی وتعرفوی را برای افغانستان دارد و همیش به سبب اختلاف که با پاکستان و دوستی تاریخی که با ما دارد علاقمندی زیاد به بازار های افغانستان دارد .
• چین China: ابر قدرت بزرگ اقتصادی جهان که در هسایگی ما قرار دارد و از طریق جاده واخان که بل اثر مداخلات بزرگ خارچی گاه شوروی ها و گاه امریکایی که میانه خوبی با موجودیت و حضورچین در افغانستان ندارند ، می تواند نه تنها در افغانستان بل در کشور های شرق میانه و اسیای میانه وصل شود .
• روسیهRussia : روسیه بعد از یک وقفه و بعد از ایجاد فکری نسبتا خوب که توسط بحران موچودیت روسیه در کشور ایجاد گردیده بود علاقمندی مستقیم می رود دباره احیا شود ولی این امر بسیار زمان بر خواهد بود .
• ترکیهTurkey : بازار های ترکیه مملو از رقبای خارجی و یک محل مساعد به نمایش داده داده تولیدی کشور می تواند باشد از این رو ترک ها نیز علاقمندی در این کشور دارند .
• آذربایجان Azerbijan : یکی از کشور های که میتواند باراز ما باشد و لی نسبت کاهش سطح مصرف و کاهش تقاضای موثر برای کالا های تولید شده افغانستان می تواند جذب کننده قسمت ار صادرات ما باشد .

8- چه باید کرد ؟

• عمل بالمثل را روی دست گرفت و از وسایل بسیار موثر چوکاسا 1000 و خط ترانس افغان باید مانند فشار های خوب استفاده کرد . با بوچود آمدن بازار های الترنتیف که از آن یاد کردیم بهتر است اگر پاکستان دروازه ها را می بندد افغانستان این عمل را اجام دهد این عقلانه ترین حرکت افغانستان در برابر پاکستان بعد سال های دراز است تا هنوز من و دوستان مانند من درگیر این پرسش ها هستیم که چرا تا هنوز چین نکردیم و تا هنوز هم ماست مالی را در سیاست تجاری وخارجی با اینکشور انجام می دهیم
• 9- – مزایای عمل بالمثل : در این سیاست ما می توانیم با چندین مزایا ی برسیم :
• – کاهش وابستگی به پاکستان
• دسترسی به بازار های اروپا
• امنیت ترانزیتی بهتر
• کاهش مصارف ترانیزیتی

10– نواقص:نواقص :

• فاصله زیاد
• وابستگی به کشور های ترانزیتی زیاد
• خطر تغیر سیا ست ها در صورتیکه سیاست ها در این کشور ها بوجود آید

نتیجه :

در این مورد باید گفت که پاکستان را نمی توان حذف کرد ما باو ر داریم که حذف شدن ها در اقتصاد و سیاست یک سیست غیر معقول سیاسی اقتصادی است و پاکستان هم چین قدرت را ندارد زیرا خوبترین مارکیت برای کالا های نازل پاکستانی ما هستیم . به اینصورت وقتی تاریح اقتصادی کشور را ورق می زنم می بینم که اینکشور با سیاست های خودش دربرابر افغانستان خود را کاملا بدون مواجه شدن به حتا یک پرسش یافته است . بیاید این دید اینکشور را در مورد افغانستان که سالها خاموشی شرم آوری داشته است در همین نکته به پایان بریم . زمان عکس العمل بالمثل رسیده است .