حاکمیت افغانستان سه ساله شد استاد مسعود

در15 اگست 2021 میلادی با یک معامله سیاسی امریکا و طالبان آنزمان که در مقابل یکدیگر صف کشی های نطامی داشتند و یکی دیگری را متجاوز و استعمار گر و دیگری قوت های قیام کننده را فاندمیتالیست اکستریمنست ( بنیاد گرا) و وحشی و خونخوار می دانستند در دوحه نشستند ، دست و روبوسی کردند و بزرگترین معامله سیاسی را در طول زندنگی سیاسی بزرگترین قدرت جهان بستند . در این معامله قبل از اینکه در عرصه اقتصاد که بحث ما است داخل شویم می خواهم دریک نگاه نتیجه مذاکره را که چه بیامد داشت روشن کنم و بعد روی حرکات اقتصادی حاکمیت افغانستان مکث کنم

این مذاکره این نکات را به اثبات رسانید :

1- یکبار دیگر در عرصه سیاسی اشتباه حذف شدن تکرار شد و مانند مذاکرات دیگر که یک جناح را حذف می نمود و باعث درگیری های خونین میشد یک جناح یعنی دولت افغانستان در مذاکرات حذف گردید و خود این حذف شدن معنی سقوط جمهوریت با تمامی دستگاه های متعلق به آنرا می داد که توسط امریکایی ها سازمان داده شده و مذاکرات ژنیو میان پاکستان وافغانستان بدون مجاهدین تکرار شد .

2 – این حذف شدن دعوای استعمار و دولت دست نشانده را که طالبان ادعا می کردند، تایید کرد و طرف اصلی دعوا را امریکایی ها نشان داده شد و امریکایی ها به گفته خلیل زاد همانطوریکه بدون مشوره کسی یا قدرت به افغانستان لشکر کشی نموده بود همانطور بدون درنظر داشت نطر کسی یا مشوره با کسی از افغانستان پا بیرون کشید و سریع از از آنکه حتا در قرار داد ذکر شده بود که در طول شش ماه بیرون می شود در چند روز بیرون رفت که توهین بزرگ به این قدرت جهانی زده شد. جالت اینجا بود که در هنگام امضا چنین موافقتنامه ( دوحه اول) تنها دولت افغانستان به رهبری اشرف غنی احمدزی مانند سایر شهروندان کشور از طریق رسانه ها آگاهی می یافتند

3- تعداد از دولتمداران افغانستان از چگونگی تصمیم خارج شدن امریکا کاملا آگاهی داشتند و در خارج شدن این نیرو ها و تطبیق مواد موافقتنامه با دل و جان کوشا بودند . دساتیر و هدایت های تسلیمی قوت های نظامی افغانستان با دستور چنین اشخاص صورت گرفت . قرار آمار در این روز از 400 ولسوالی کشور تنها 20 ولسوالی کاملا و در حدود 20 دیگر نسبی بدست حاکیت طالبان بود و 360 ولسوالی و همه ولایات کشور در دایره حاکمیت دولتی قرار داشتند . سقوط حاکیمت با سکوت دولت مدار ها یک فضای بد سیاسی را و یک جوی متشنج اجتماعی بوجود آورد که متاسفانه با تطبیق ناقص موافقتنامه زیان های بزرگی را اقتصاد سیاست و باور های افغانستان مانند یک کشور متقبل شد .

4- در اثر تطبیق غیر عملی و فوق العاده ناقص نیروهای افغانستان در تمامی عرصه ها سیاسی اجتماعی اقتصادی و از همه مهم تر نظم دولتی و نیرهای اکادمیک و متخصص مضمحل شد و کشور همسایه پاکستان یکبار دیگر در فروپاشی قوت های نظامی کشور مانند زمان داکتر نچیب الله به گفته نواز شریف نخست وزیر اسبق اینکشور که پاکستان توانسته بود ارتش 70 ساله اینکشور را مضمحل کند با گرمی دست یافت و فقط فردای آن حمید فیص ریس استخبارت نظامی پاکستان آی اس آی وارد کابل شد و به ارگ یعنی مقر ریاست جمهوری افغانستان چای نوش جان کرد . این تاریخ را می توان حتا سیاه تر از هر روز دیگر نشانی کرد که مردم افغانستان نمی تواند آنرا فراموش کند

5- روسای احزاب سیاسی جهادی غیر جهادی و تعداد آمدم های که در بیست سال به کرسی های دولتی چسپیده بودند بدون کدام تشویش به اسلام آباد پرواز کردند تا از آن طرق راهی کشور های دیگر شوند و فریاد ملت را به گفته خودشان باسازمان دهی کنفرانس ها سیمنار ها و ایستاده شدن سر جاده به گوش جهانیان برسانند که یک کمدی مضحک را تا هنوز ساخته است سفره های رنگین و سفر های پر خرچ ولی شرمگین فراموش ایشان نمی شود .

……………………………………………………………………………………………………………………..

اقتصاد در سال های اخیر :

در این مورد به شما احترامانه توصیه می شود تا به کتاب رویداد ها و برداشت ها که در 950 برگ برشته تحریر درآمد و یک سال و نیم حاکمیت افغانستان را به تحلیل نشسته است مراحعه نمایید این اثر به گونه تاریخ وار نوشته شده و هر رویداد را در همان زمانش مورد مطالعه قرار داده و برداشت های معین از این رویداد ها دارد .

ولی بصورت کل می توان گفت که وضعیت اقتصادی حکمیت افغانستان را اگر مطالعه شود می تواند بصورت شماره وار روی هریک آن مکث کوته کرد :

1- امریکا و غرب بعد از خروج از افغانستان اینکشور را هرگز فراموش نکرد چه خوب و جه بد ؛ برای اینکه امریکایی ها در تلاش آن شدن تا از فروافتاده گی اقتصادی و فروافتیدن ارزش پولی اینکشور جلوگیری کند . از همین رو 40 میلیون دالر در هرهفت روز و در تعداد مواقع 68 ملیون دار در هر ده روز تحویل افغانستان نه بصورت مستقیم به بانک مرکزی حاکمیت بل از طریق یکی از بانک های خصوصی می کرد .

2- قرار راپور سیگار بازرس مخصوص امریکا در مورد افغانستان امریکا در سه سه سال 21،78 ملیارد دار به افغانستان سرازیر کرده است ولی این اشتباه نشود که گزارش سیگار در این مورد افغانستان بصورت کل مطرح است نه حاکمیت افغانستان ، تنها در این مورد 2،9 ملیارد مستقیما به افغانستان تزریق شده که در پهلوی 3 ملیارد دالر از طریق دهلیز صحت عامه که فکر می کنم از دهلیز سازمان های بین المللی صورت گرفته است . 8،7 ملیارد دالر دیگر برای اسکان کارمندان محلی امریکایی ها در افغانستان و انتقال 3،5 میلیارد دالر به صندوق امانی در سویس کمک به حاکمیت و داخل افغانسان نیست .

3- حاکمیت افغانستان تعداد از پروژه های داخل کشور را از طریق منابع داخلی تمویل کردند که برای تمویل این پروژه ها زیاده متکی بفروشات منبابع معدنی دست زدند .

4 – در این سال حاکمیت افغانستان بودجه حاکمیت افغانستان را بدن بودجه انکشافی و توسعوی پیریزی کرد که خود نشان دهنده صفر شدن ورود سرمایه خارجی را نشان داد

5 – سیستم بانکی در این سال بازهم ساکت و آرام بود و تادیات بانکی نسبت نبود قانون بانکی اسلامی دچار بی نظمی و سردرگمی قرار گرفت که نتوانست روال عادی خود را مانند تادیه کننده تادیات بین المللی و ملی بازی کند . عدم روشن شدن سود و بهره و عملکرد های در این مورد و گنگ بودن قانون بانکی عملا سستم بانکداری کشور را دچار دشواری بزرگ ساخت که این این خلا پاکستان با هوشیاری استفاده کرد و تادیات بیرونی 4،5 ملیاردی افغانستان را به خارج سازماندهی کرد .

6- سرمایه گزاری در افغانستان متاسفانه روال بطی و قابل تشویش را می پیماید . از همین رو امروز بزرگترین سرمایه گزاری های خارجی در ایران شهروندان افغانستان اند که در حدود 3،5 ملیارد دالر را در این کشور سرمایه گذاری نموده اند همچنان به مقدار 7،5 ملیارد دالر در امارت کویت و قطر شهروندان افغانستان سرمایه گزاری فعال دارند .

7 – در داخل افغانستان نیز تعداد از سرمایه گزاری ها چون سرمایه گزاری در بخش های مختلف از جانب سرمایداران صورت گرفت که حاکمیت برای حمایه این سرمایه گزاری های داخلی کاهش مالیات را رویدست گرفت .

8- حاکمیت در عرصه مدیریت اب و زمین دست به پروژه های که تعداد آن بزرگترین پروژه باشد زد که یکی از این ها همان پروژه قوش تیپه بوده که می تواند با مدیریت خوب آن نتایج بزرگ را بدست آورد . بند شاه و عروس ، پروژه انتقال آب دریای پنشیر به کابل با وجود انتقادات زیاد ، پروژه بند کمال خان و انکشاف ان ، برنامه روی ساخت بند آب کنر و تعداد دیگر می تواند حرکات باشد که تعداد از این ها نتیجه داده و تعداد دیگری در حال کار است .

9- حاکمیت در روی جاده و ترانسپورت در این سال مکث کرد ؛ ولی تعداد زیادی آن روی وعده استوار شد و حاکمیت در جاده سازی اشتباهات بزرگ اجتماعی سیاسی را مرتکب شد و روی جاده های استوار شد که برنامه آن 50 سال قبل آماده شده بود و اصل جاده سازی را روی بازرسی بعدی که آیا این پروژه حالا در شریط جدید قابل تطبیق است یا نه استوار نساخت . جاده واخان با تمامی اشتهارات آن حرکت داده شد ولی آنچه که باید میشد تا هنوز معلومش نیست . این جاده علاوه از اینکه یک جاده و شاهراه بزرگ است یک عامل بزرگ توسعه امکانات موجود ولایت بدخشان بشمار می رود و می تواند بزرگترین منبع درامدی برای مردم بدخشان باشد .

10- خط آهن در این سال در هرات خود را نشان داد و خط آن هرات خواف حرکت کرد . برنامه ساخت خط آهن افغان – ترانس به امضا رسید که مانند سایر پروژه ها تا هنوز روی وعده استوار است ولی در صورت تطبیق می تواند بزرگترین ممد توسعه اقتصادی بشمار رود .

11- کاسا 1000 و تاپی هنوز هم در دایره وعده ها و خیال غرق است و برای کاسا 1000 کار های زیادی را پاکستان بصورت مثبت و برای تاپی کار های زیادی را بصورت منفی انجام می دهد ، در این جا یک کشور در دو نقش ظاهر می شود . تاپی ایستاد و در هر بار حرکتش پاکستانی ها این سرمایه گذاری بیهوده و تلف کردن وقت می دانند ولی تاپ را تشویق می کنند که هدف حذف کردن هند ار این پروژه است که نه افغانستان ونه ترکمنستان با آن موافق نیست .

12- چینایی ها در افغانستان با احتیاط گام می زنند ، بر لیتوم وعده سرمایه گذاری می دهند ؛ در بامیان می آید ولی با وعده های بزرگ بعد سال ها به مس عینک برگشت می کند ولی به همان شرایط سال 2008 میلادی و تنها به سرک سازی دست زد ؛ ولی به شمال رفت و در استخراج نفت خام دست زد که تا هنوز به نفت قابل استفاده تبدیل نشده و در انتظار آنیم

13- شرکت هواپیمایی آریانا برای توسعه کار های خودش دست به خریداری دوفروند طیاره ایربس از شرکت های ایرانی به ارزش 12،5 ملیون دالر زد که انتقادات را به همرا داشت .

14- اطاق های تچارت با 64 کشور جهان رابطه تجاری حصوصی را ایجاد کرد و بدین وسیله ارتباطات حاکیمت افغانستان از طریق دهلیز تجارت قایم گردید که برای حاکیمت یک حرکت خوب بود

15- بیکاری و سطع کار به نکته بدی رسید و بیکاری اوج گرفت ، بزرگترین قشر زنانه کارگر و کارمند از کار بدور شدند و این امر تاثیر منفی بر درجه فقر گذاشت و فقر تا 21 ملیون بلند برد که 16 ملیون فقرا مضمن اند .

16- در این سال بر اساس ریسرچ مارکیت واج نفوس کشور 45 ملیون نفر سید که 32،5 ملیون آن در داخل کشور و 12،5 ملیون آن در خارج کشور به گونه مهاجر اند گرچه سرپرست وزارت مهاجرین حاکمیت دو روز قبل گفت ما 7،5 ملیون مهاجر داریم که جای تعجب بود برای اینکه نماینده پاکستان در شورای امینت ملل متحد گفت در پاکستان 6 ملیون مهاجر و وزارت خارجه و داخله ایران از موجودیت 5 ملیون مهاجر خبر دادند که تنها در این دو کشور 11 ملیون مهاجر وجود دارد . یک رقم که سخت نگران کننده است موجودیت 150000 متخصص در بین مهاجرین است که بعد از تغییر جمهوریت به حاکیمت صورت گرفته است

17- جی ان پی در این سال به 7،25 ملیارد دالر و جی دی پی در این سال به 5 ملیارد دالر یعنی نازل ترین سطع در طول 20 سال رقم خورد این معنی بلند سطح بیکاری را در یک حد بالا نشان می دهد .

18- کسر بیلانس تجارت در یک رقم بزرگ 87 درصدی رسید و حرکات ظالمانه پاکستان این رقم را وحشت آور ساخت و نسبت نبود سرد خانه ها دهاقین نتوانستند محصوزراعتی را در یک زمان معین و مناسب به بازار های خارجی عرضه کند

.19- ارزش پول افغانی در این مدت از ثبات نسبی برخوردار شد با وجودیکه این ثبات عبارت از یک ثبات تصنعی بود که با بازار کالایی کشور رابطه نداشت و نتواست قیمت ها را کنترول و دسترخوان مردم را رنگین سازد

20 – قیمت ها نسبت کاهش سطح مصرف و کاهش بسیار زیاد تقاضای موثر در یک حالت نه بلند قرار گرفت و ختا کاهش قیمت ها دیده شد که یکی از علت های کاهش سطح مصرف است این حالت به ضرر تولید کننده ختم شد و بازار را شکل بازلر مستهلک داد که خود می تواند تولید را در آینده صدمه زیاد بزند .این امر به ظاهر امر بسیار شایسته به نظر می رسد ولی دوامش سقوط تولید است برای اینکه مفاد و تقاصای موثر را از تولید کننده می گیرد .

این همه نکات را برای این بسیار محتصر نوشتم که همه آن در صنف های آشپزخانه در یوتیوب که در همین ویب سایت قابل دسترس است بحث شده است شما می توانید در هر بخش اگر علاقمند باشد مراجعه کند .